Nederlands 
English 
Deutsch 
Kunsthal KAdE presenteert deze zomer een overzicht van de Russische schilders Vladimir Dubossarsky (1964) en Alexander Vinogradov (1963) in het kader van het Nederland-Ruslandjaar 2013. Het duo begon in 1994 met samenwerken en bouwde in de afgelopen 18 jaar een rijk oeuvre op met een schilderstaal die bestaat uit een mengeling van socialistisch realisme, pop art, neo-barok en camp.
Het eerste werk van het schildersduo was een portret van schilderheld Picasso poserend aan de oevers van de Moskva met op de achtergrond het Kremlin. Alsof Lenin zelf daar stond. In die tijd – midden jaren negentig – was dat een artistiek statement van jewelste. Het was de periode dat de hervormingspolitiek (Perestrojka) onder Gorbatsjov net vorm begon te krijgen. Het huidige Rusland – vrij en ‘westers’ – was nog ver weg. Er was eigenlijk helemaal nog geen ruimte om op een ironische manier het socialistisch realisme als ‘taal’ te gebruiken. En al helemaal niet binnen kunstenaarskringen, waar de avantgarde zich bezighield met een conceptuele, performance-achtige manier van werken. “Kunst was in die tijd agressief of depressief”, zegt Vladimir Dubossarsky in een interview met het tijdschrift ArtNews, “wij besloten het paradijs te creëren.”
Het ‘schilderij’ als autonome artistieke uiting was midden jaren negentig nog besmet, omdat het medium herinnerde aan de propagandistische doctrine van het socialistisch realisme onder Stalin. Dat Dubossarsky en Vinogradov ditzelfde realisme ook nog eens als vertrekpunt namen voor hun stijl, maakte het werk nog controversiëler in artistieke kringen. Ook hun ‘commerciële’ houding was nieuw. Uiteindelijk bleken de schilders echter precies de vinger op de eigen tijd te leggen, met hun fascinatie voor de complexe koorddans tussen het behouden van de eigen Russische cultuur en het omarmen van de westerse (massa)cultuur.
De voorstellingen van Dubossarsky en Vinogradov zijn hallucinerend: felle kleuren, een lustige schilderstijl, figuren die over elkaar heen buitelen, orgastische taferelen vol details, expliciete erotiek, verwijzingen naar de verering van de massacultuur en grote panoramische veelluiken. Dubossarsky en Vinogradov doen alles om het kijkpubliek te verleiden en getuigen daarmee van een neo-barokke houding. Ze toveren imponerende scènes tevoorschijn, vol schijnbare zonneschijn en pracht. Zowel schilderkunstig als inhoudelijk borduren de schilders voort op het socialistisch realisme, dat ook bomvol ‘optimistische’ taferelen zat. Alleen was het toen nadrukkelijk bedoeld als propaganda en was ten tijde van die schilderkunst (in de Stalin-tijd) al duidelijk dat de werkelijkheid wreed en naargeestig was, waardoor het ‘optimisme’ wrang was. Het ‘paradijselijke’ van Dubossarsky en Vinogradov is eerder een wensdroom, om te ontsnappen aan de grauwe Sovjet-werkelijkheid. Ironie is een belangrijke component. De schilders steken de draak met het hedonistische materialisme dat zo utopisch lijkt, maar eveneens haar donkere, vernietigende kanten heeft en binnen de realiteit van de Nieuwe Rijken in Rusland een eigen werkelijkheid geworden is. Een Amerikaanse recensent noemde het ‘a goofy, distinctively Russian satire of consumers euphoria’.
In een van de recente series – ‘For Valour’ (2011) – zijn Dubossarsky en Vinogradov beduidend reflectiever, zelfs nostalgisch, van aard. ‘For Valour’ is een parade van Sovjet-veteranen, trots poserend met hun medailles. Hier krijgt de referentie naar het socialistisch realisme extra diepte. Deze Russen zijn echte helden (in het socialistisch realisme werden vooral geprojecteerde helden geschilderd). Ze streden tegen de nazi’s en vochten voor een vrij Rusland. Dat ze ook de soldaten van (Stalins) Sovjet-Unie waren, maakt het complex.
Dubossarsky en Vinogradov zijn onmiskenbaar Russisch in hun thematiek, maar als kunstenaars staan ze in de traditie van persoonlijkheden als Andy Warhol, Jeff Koons en Takashi Murakami. Ze omarmen de schone schijn en reflecteren het hedendaagse hedonisme, maar wel met een ‘edge’. Dit geeft hun schilderwerk een extra gelaagdheid. In het werk van het duo komen verschillende invloeden samen, waardoor de schilders zowel met beide beden in de (eigen) kunstgeschiedenis staan als aansluiten op de geest van de tijd. Het socialistisch realisme is hun belangrijkste referentiepunt. De (neo)barok – ook populair binnen de katholieke kerk – inspireert hun compositorische beeldprogramma. Van de pop art lenen ze de fascinatie voor beelden en motieven uit de massamedia. En in het postmodernisme vinden ze de voorbeelden voor hun kunstenaarspose. In deze cocktail van (Russische) traditie en contemporaine levenshouding komt hun schilderwerk volop tot bloei. De schilders waren hun tijd vooruit in 1994 en in retrospectief zijn ze exemplarisch voor de ontwikkelingen die het hedendaagse Rusland heeft doorgemaakt.
De tentoonstelling in Kunsthal KAdE toont zowel oudere schilderijen als recente series, zoals ‘For Valour’. Daarnaast is een groep aquarellen te zien.
