MärklinWorld

In de tentoonstelling MärklinWorld zijn foto’s, schilderijen, maquettes & video’s te zien van steden en landschappen door veertig internationale hedendaagse kunstenaars die een fascinatie hebben voor de wereld als een geconstrueerde werkelijkheid. Märklin is de merknaam van een Duits bedrijf dat al sinds 1891 modelspoorbanen maakt voor liefhebbers die thuis (en dan bij voorkeur in het geheim op zolder) een miniatuur spoorbaan hebben en zelf zo de producent en regisseur zijn van een eigen gecreëerde, vaak nostalgische, wereld. Een MärklinWorld als een kunstmatig vormgegeven wereld die de werkelijkheid nabootst en sublimeert. Met MärklinWorld laat KAdE zien dat het landschap een grote inspiratiebron is voor kunstenaars. Zij weten dit allemaal op hun eigen manier te vertalen in kunstwerken die refereren aan de werkelijkheid en spelen tegelijkertijd met de onechtheid daarvan. Hierdoor wordt je steeds op andere dingen gewezen en wordt de rijkdom van het landschap aangestipt.

Een trein met camera door KAdE
Het middelpunt van de tentoonstelling wordt gevormd door een 60 meterslange modelspoorbaan (spoor 1), gelegd in een patroon ontworpen door stedenbouwkundig bureau POSAD uit Den Haag. De trein rijdt door de installaties van de acht kunstenaars en filmt deze meteen van binnenuit. Als bezoeker kun je langs de installaties lopen en deze zo van bovenaf ‘in vogelvlucht’ zien. De beelden vanuit de trein worden meteen live op de wand getoond, waardoor je hetzelfde landschap van binnenuit, als ‘treinreiziger’ kunt ervaren. Zo ontstaat een meervoudige kijk op de artistieke modelwereld, waarin je zowel door stedelijkheid gaat als door natuur.

De kunstenaars die de installaties, speciaal voor KAdE, creëren zijn: Krijn de Koning (NL, 1963),  The Chadwicks (US), Friedrich Kunath (US, 1974), Tobias Putrih (SI, 1972), Gerda Steiner & Jörg Lenzlinger (CH, 1967 & 1964), Ante Timmermans (BE, 1976), Leonid Tsvetkov (US, 1980) en Rob Voerman (NL, 1966).

Landschappen en droomwerelden
In de installatie ‘Echo’ van Ante Timmermans veranderen houten pallets met black light in wolkenkrabbers. In de plattegrond hiervan weerkaatst Timmermans de plattegrond van de spoorbaan. Rob Voerman biedt met zijn installatie juist een alternatief voor geordende steden. Met karton, gebruikt hout en bijenwas maakt hij een vervallen ruimte die refereert aan het Rietveld Schröderhuis in Utrecht. In die ruimte staat een maquette die is afgeleid van een modernistische wijk, waarmee Voerman een visie probeert te ontwikkelen op de rol van architectuur in sociaal-maatschappelijke kwesties. De trein komt ook langs landschappen, of zelfs droomwerelden. Zo laten de Zwitserse Gerda Steiner en Jörg Lenzlinger tussen echte takken gekleurde kristallen groeien, die gedurende de tentoonstelling verder groeien.

Foto’s, schilderijen, maquettes en video’s van steden en landschappen
Op de eerste en tweede verdieping van de tentoonstelling worden foto’s, schilderijen, maquettes en video’s getoond van steden en landschappen van echte en geconstrueerde werelden. Kunstenaars spelen met de (on)echtheid van de werkelijkheid en geven daarmee een andere kijk op de vertrouwde omgeving.

Met werk van: Olivier Boberg (DE, 1965), Michael Borremans (BE, 1963), Sonja Braas (DE 1965), Eelco Brand (NL, 1969), Balthasar Burkhard (CH, 1944-2010), James Casebere (US, 1953), Croy & Elser (DE, 1970 & 1972), Miklos Gaál (FI, 1974), Willem van den Hoed (NL, 1965), Bodys Isek Kingelez (CD, 1948), Martin Luijendijk (NL, 1958), Stephan Mörsch (DE,1974), Otobong Nkanga (NG, 1974), Peter Bialobrezki (DE, 1961), Mark Lewis (CA, 1958), Miyuki Okuyama (JP, 1973), Hans Op de Beeck (BE, 1969), Jan Ros (NL, 1961), Frank van der Salm (NL, 1964), Michael Samuels (UK, 1964), Joel Sternfeld (US 1944), Thomas Struth (DE, 1954), Maurice van Tellingen (NL, 1957), Ulrich Vogl (DE, 1973), Robert Voit (DE, 1969), Hans Wilschut (NL, 1966) en Edwin Zwakman (NL, 1966).

Wat is er nog echt?
De ware en geconstrueerde steden en landschappen vloeien in elkaar over in de kunstwerken. Echte landschappen lijken onecht, terwijl gemaakte landschappen bekend voorkomen. Tegelijkertijd rijst de vraag wat er nog echt is aan de wereld buiten, die deels is gemaakt of bedacht door de mens. De kunstenaars in MärklinWorld verpakken dit vervreemdende aspect in hun werk, waar steeds iets niet helemaal lijkt te kloppen.

De manipulatie van de werkelijkheid wordt op diverse manieren in fotografie gebruikt. Oliver Boberg en Edwin Zwakman maken allebei eerst een maquette, om die vervolgens te fotograferen. Op foto lijken de landschappen van Boberg niet van echt te onderscheiden, terwijl Zwakman bewust verwarring schept door te laten zien dat er iets niet klopt.

Ook de echte wereld kan er gefotografeerd bedrieglijk uit zien. Zo kiest Miklos Gaál ervoor om met vervaging het gevoel voor schaal te laten verdwijnen. In zijn landschappen, die veelal van bovenaf zijn gefotografeerd, lijken mensen kleine poppetjes in een miniatuurlandschap. Sonja Braas concentreert zich in haar fotografie op de natuur. Ze fotografeerde echte landschappen en diorama’s in natuurhistorische musea. De echte natuur lijkt nep, terwijl de setting uit het museum realistisch voorkomt.   

De spanning tussen echt en namaak wordt niet alleen in fotografie, maar ook in andere media onderzocht. Zo schilderde Michaël Borremans een groep mensen die bouwen aan een miniatuurlandschap. Jan Ros abstraheert in zijn schilderijen het landschap, waardoor in het zicht op een snelweg de vangrails een prominente rol krijgt als vage streep. In een installatie toont Ulrich Vogl een stad in de nacht, waar alleen lichten zichtbaar zijn. Veertien diaprojectoren, die al een landschap op zich vormen, projecteren de kleine stipjes.       

Kleurrijke papieren huisjes
Daarnaast zal een selectie worden getoond uit 387 miniatuurhuizen van Peter Fritz. In 1993 ontdekte kunstenaar Oliver Croy een collectie van 387 miniatuurhuizen in een bric-a-brac winkel in Wenen. Croy kocht alle modellen die bleken te zijn gemaakt door Peter Fritz (+1992), een Weense verzekeringsklerk. Samen met architectuurcriticus Oliver Elser introduceerde hij 2000 het Fritz Studies Project, waarin kunstenaars en architecten deze originele modelhuizen analyseerden. Alle 387 modelhuizen bleken ontwerpen te zijn voor “nog te bouwen” architectuur, ontsproten uit de fantasie van Peter Fritz die een vakantiehuis had in de omgeving van Wenen.