Mirror | Mirror. Reflect Yourself!

‘Spiegeltje, spiegeltje aan de wand. Weinig is zo betoverend als de illusie van de spiegel. Dat bewijst de heerlijke familie-expositie ‘Mirror Mirror’, in Kunsthal KAdE’ (FD Persoonlijk).

Er is werk te zien van een dertigtal kunstenaars en designers uit binnen- en buitenland die zich op verschillende wijzen tot het fenomeen spiegels verhouden. De tentoonstelling begint met een glimlach. De Turkse designer Berk Ilhan, die woont en werkt in New York, heeft een ‘mürror’ bedacht, een smart mirror: een spiegel die alleen weerkaatst als je lacht.  

^{Mirror | Mirror in Nu te zien met directeur van Museum Voorlinden Suzanne Swarts}

De grote zaal is ingericht met installaties van de Deense kunstenaar Jeppe Hein. Zijn levensgrote werk ‘Mobile Mobile’ is voor het eerst in een museale omgeving te zien. De mobile van spiegels komt in beweging door een hometrainer, waardoor de ervaring van de ruimte continu verandert. Hein: ‘Ik wil mensen inspireren om naar zichzelf te kijken en zich af te vragen ‘Wie ben ik?’ en ‘Waar ga ik heen?’
^{Sean Landers, Plankboy (Narcissus), 2019, Courtesy the artist and rodolphe janssen, Brussels. Photo: Christopher Burke}

‘Spiegels komen al eeuwenlang op allerlei manieren in kunstwerken voor. In Amersfoort toont een speelse tentoonstelling de veelzijdigheid van die reflecties’ (Trouw).

Kunstgeschiedenis en verhalen

In het eerste kabinet is een kunsthistorische en culturele selectie werken te zien. Religieuze en mythologische verhalen (zoals Narcissus, Amaterasu en Venus) worden afgewisseld met literatuur (zoals Sneeuwwitje, Alice in Wonderland en Tijl Uilenspiegel). Daarnaast is er aandacht voor het gebruik van de spiegel in de kunstgeschiedenis en in de praktijk van het schilderen. De spiegel als onmisbaar gereedschap bij het maken van een zelfportret en de Claudespiegel (of zwarte spiegel) komen aan bod. In de Volkskrant van 23 april verscheen een mooie reportage over de Claudespiegel. In opdracht van Kunsthal KAdE maakte kunstenaar Jasper Hagenaar een werk met een anamorfose: een schilderij met een vertekende afbeelding, die er alleen met behulp van de spiegelcilinder realistisch uitziet. Het tijdschrift Kunstschrift geeft in hun speciaal geproduceerde themanummer extra verdieping. Het nummer is te koop in de KAdEShop.

‘Een typische Kunsthal KAdE-tentoonstelling: caleidoscopisch, breed uitwaaierend. De spiegel wordt er vanuit vele invalshoeken belicht’ (de Volkskrant).

Wetenschap en design

De spiegel kent bijzondere toepassingen. Kunsthal KAdE toont eerste experimenten zoals de zonnespiegels van Archimedes tot meer recente designoplossingen als spiegels in de bergen van Rjukan om in de winter een dorp van ‘licht’ te voorzien. Actueel is de James Webb-telescoop bestaande uit spiegels van zes-en-een-halve vierkante meter, die opklapbaar in een raket de ruimte ingaan. Het Amsterdamse kunstenaarsduo DRIFT maakte een spiegel van synthetisch obsidiaan, een bijproduct dat is ontstaan tijdens de recycling van chemisch afval. Ook zijn er designoplossingen in de zorg bedacht, zoals bijvoorbeeld de Alzheimerspiegel door Gerjanne van Gink.
^{Hiwa K, Pre-Image (Porto), 2014. Video, one-channel, FullHD, color, sound, 6’35”, Courtesy the artist and Prometeo Gallery Milan – Lucca}

Reflect Yourself / Reflect Reality

In het derde en vierde kabinet zijn kunstwerken te zien die zelfreflectie en reflectie van de omgeving tonen, zoals Yoko Ono’s ‘Mirror Piece’ en de onderzoekende performances van Joan Jonas. Irina Birger maakte speciaal voor de tentoonstelling een nieuw werk waarin ze spiegels betekende met lijnen waardoor een netwerk ontstaat dat de beschouwer een gedeconstrueerde reflectie teruggeeft. Een bijzondere documentaire is ‘Svyato’ van regisseur Victor Kossakovsky. Hij bedekte na de geboorte van zijn zoon twee jaar lang alle spiegels in zijn huis en filmde de confrontatie van zijn zoon met de spiegel; een film over zelfkennis en eenzaamheid. Het videowerk ‘Mirror’ van de Iraaks-Koerdische kunstenaar Hiwa K verkent sentimenten van vervreemding: een antenne-achtig object vol achteruitkijkspiegels fungeert als navigatieapparaat. Het werk van de Amerikaans-Koreaanse kunstenaar Michael Joo bestaat uit twee spiegelende politieschilden. De aanvaller wordt met zichzelf geconfronteerd. Theatermaker Carolien Arnold laat tenslotte bezoekers in verschillende opdrachten kennismaken met hun ware gezicht.

^{Suzan Drummen, Zonder titel, 2021. Foto: Mike Bink}

Spiegelingen in de natuur

In de achterzalen boven en beneden is de spiegeling gerelateerd aan de natuur. Spiegeling is een natuurkundig fenomeen dat we kennen via het water en de lucht. De natuurspiegeling spreekt tot de verbeelding van veel kunstenaars, fotografen en dichters. Voor deze sectie maakte Suzan Drummen een nieuw werk en presenteert Kathrin Schlegel een nieuwe interpretatie van haar werk ‘There Are Worse Things You Could Be Accused of Than Being A Flower’, een bronzen kroonluchter die onder de spoorbrug naast Kunsthal KAdE boven het water hangt.

^{KAdEStudio. Foto: Mike Bink}

Experimenteer zelf met spiegels

Ook in de KAdEStudio kunnen bezoekers met het thema aan de slag. Ervaar hoe het voelt om jezelf van alle kanten gereflecteerd te zien en leer schrijven in spiegelschrift! Speciaal voor jonge kinderen wordt een spiegeltunnel gemaakt. Voor families is er een Spiegelexpeditie in de stad Amersfoort in samenwerking met FASadE.

‘Die tentoonstelling over spiegels in de kunst roept zoveel vragen op. Over klassieke ijdelheid, de invloed van sociale media, welk beeld je van jezelf de buitenwereld in wilt brengen. En misschien wel de belangrijkste: hoe kijk je naar jezelf en hoe eerlijk ben je over jezelf?’ (Bezoeker)

In samenwerking met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) hebben studenten in een seminar zich laten inspireren door het fenomeen spiegeling. Het beste werk krijgt een plaats in de tentoonstelling.

Kunstenaars en designers: Carolien Arnold (NL, 1976), Irina Birger (NL, 1972), George Hendrik Breitner (NL, 1857-1923), DRIFT (NL), Suzan Drummen (NL, 1963), Olafur Eliasson (DK, 1967), Gerjanne van Gink (NL 1987), Andy Goldsworthy (UK, 1956), Douglas Gordon (UK, 1966), Bert Haanstra (NL, 1916-1997), Jasper Hagenaar (NL, 1977), Jeppe Hein (DE, 1974), Cannupa Hanska Luger (US, 1979), Bernard Heesen (NL, 1958), Hiwa K (IQ, 1975), Berk Ilhan (TR), Joan Jonas (US, 1936), Folkert de Jong (NL, 1972), Michael Joo (US, 1966), Job Koelewijn (NL, 1962), Victor Kossakovsky  (RU, 1961), Sean Landers (US, 1962), LaTurbo Avedon, Claude Lorrain (FR, 1600-1682), Katja Mater (NL, 1979), Yvonne Mostard (NL, 1954), Hans Op de Beeck (BE, 1969), Yoko Ono (JP, 1933), Michelangelo Pistoletto (IT, 1933), Tanja Ritterbex (NL, 1985), Maria Roosen (NL, 1957), Kathrin Schlegel (DE, 1977), Dries Verhoeven (NL, 1976)

“Alles veranderde op de dag dat de mens voor het eerst zijn reflectie zag.” (Uit ‘Svyato’ van Victor Kossakovsky)

De tentoonstelling Mirror | Mirror. Reflect Yourself! is samengesteld door Judith van Meeuwen. De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt dankzij de bijdragen van K.F. Hein Fonds, Prins Bernhard Cultuur Fonds en Gemeente Amersfoort.