Mona Hatoum: Inside Out

Kunsthal KAdE start dit voorjaar met een solotentoonstelling gewijd aan het werk van de Brits-Palestijnse kunstenaar Mona Hatoum. Onder de titel Inside Out is werk te zien uit de hele carrière van de kunstenaar: van haar performance en video’s uit de jaren tachtig tot recente sculpturen, installaties en werken op papier. Dit is het eerste grote overzicht van het werk van de kunstenaar in Nederland. 

Hatoum werd geboren in Libanon als dochter van Palestijnse ballingen en woont sinds 1975 in Londen. Haar werk draait om de spanning tussen het concept ‘thuis’, ontheemding en ballingschap. Met een minimalistische esthetiek en een poëtisch gebruik van het gewone, slaagt Hatoum erin om thema’s van wereldwijde conflicten om te zetten in fantasierijke sculpturen en installaties die zowel meeslepend zijn als tot nadenken stemmen. Alledaagse voorwerpen worden geëlektrificeerd, de aardbol is een zoemende rode neonkaart en glazen vormen zitten opgesloten in kooiachtige structuren. 

Thuis en conflict 

Het concept ‘thuis’ is een terugkerend motief in Hatoums oeuvre. Door het alledaagse en het doodgewone subtiel te manipuleren, zet Hatoum het idee van ‘thuis’ als toevluchtsoord op zijn kop. 
 
De kunstenaar neemt vaak vertrouwde huishoudelijke objecten als vertrekpunt en transformeert ze in bedreigende sculpturen, alsof er een onderstroom van vijandigheid en gevaar achter schuilt. Deze gechargeerde situaties dagen de kijker uit om de relatie met de wereld om zich heen in vraag te stellen en te heroverwegen. 
 
Een kaasrasp wordt bijvoorbeeld uitvergroot tot het formaat van een kamerscherm dat agressief door de ruimte snijdt (Paravent, 2008) of is omgevormd tot een bed dat ongemak en pijn uitstraalt (Dormiente, 2008). Elektriciteit stroomt door een assemblage van keukengerei op een tafel, waardoor het huiselijke verandert in een plek vol angst (Home, 1999). Een grote houten keukenkast is tot in de kern verbrand en de verkoolde fragmenten worden nog maar net bij elkaar gehouden door een delicaat rasterwerk (Remains (cabinet), 2019). 
 
Hatoums werk richt zich nooit op een specifiek conflict, maar blijft gericht op een universele ervaring van oorlog en geweld en het trauma van ballingschap en ontheemding dat het leven van mensen beïnvloedt. 

Wereldbollen en cartografie  

De wereldkaart is een onderwerp dat vaak terugkomt in Hatoums werk. Een perfect voorbeeld is Hot Spot (2013), een grote kooiachtige wereldbol van staal waarop de continenten in delicaat rood neon zijn afgetekend. In militair jargon staat een ‘hot spot’ voor een gebied van politieke of sociale onrust. Met de wereldbol die een intense rode gloed uitstraalt, lijkt Hatoum te suggereren dat de hele planeet verwikkeld is in conflict en onrust, terwijl de gloeiende continenten ook kunnen worden gezien als een schrijnende verwijzing naar de opwarming van de aarde. In Map (mobile) (2019) zijn de continenten van de wereldkaart uitgesneden in glasplaat en met dunne kabels aan het plafond opgehangen. Door de luchtstroming veranderen de continenten voortdurend van formatie, met de dreiging van een ramp als de glaspanelen tegen elkaar botsen. Een andere wereldbol, Orbital III (2018), is gemaakt van gebogen staven die het skelet van een wereldbol vormen, onderbroken door brokken puin die een wereld in een permanente staat van vernietiging suggereren. 

Elleboogkerk 

Voor de Elleboogkerk in Amersfoort creëerde Mona Hatoum de nieuwe installatie Web (2025), een grootschalige constellatie van delicate, transparante glazen bollen die verbonden door stalen draden de vorm van een spinnenweb krijgen. Het schijnbaar precaire web, dat boven het hoofd hangt en zich bijna over de hele ruimte uitstrekt, ziet er zowel fascinerend als onheilspellend uit. Web kan worden gezien als een net dat van boven op je af komt en een beklemmende, dreigende opsluiting aankondigt, maar kan tegelijkertijd worden ervaren als een ‘thuis’ of een plek van veiligheid. Dit herinnert ons eraan dat spinnen hun web spinnen om hun prooi te vangen en te verstrikken. Voor Hatoum symboliseert het web ook de onderlinge verbondenheid der dingen. De glazen bollen fonkelen als dauwdruppels op het web, wat op een paradoxale manier zowel verleidelijk is, als angstaanjagend. Web is een grimmige, maar poëtische herinnering aan de fysiek en psychologisch beknellende ‘webben’ waar we in het leven doorheen moeten navigeren. Hatoum heeft het motief van het web, in verschillende materialen, in haar hele oeuvre gebruikt om thema’s als verwaarlozing, nietsdoen, mobiliteit en controle te verkennen. 

De titel van de tentoonstelling is ontleend aan het werk Inside Out (concrete) (2019), een ‘wereldbol’ die volledig bedekt is met een circuitpatroon dat doet denken aan ingewanden of hersenkwabben. In dit werk zet Hatoum een tegenstelling op tussen de geïmpliceerde zachte kneedbaarheid van lichamelijke vormen en de aardse constructie van het object in hard beton. 
 
Mona Hatoum werd in 1952 geboren in een Palestijnse familie in Beiroet, Libanon en woont en werkt sinds 1975 in Londen. 

Selectie solotentoonstellingen: 

Neuer Berliner Kunstverein, Berlijn (2022); Georg Kolbe Museum, Berlijn (2022-23); KINDL – Centrum voor Hedendaagse Kunst, Berlijn (2022-23);  Magasin III, Stockholm (2022); Valencia Institute of Modern Art, Spanje (2021); Hiroshima City Museum of Contemporary Art, Japan (2017); Menil Collection, Houston, Texas en Pulitzer Arts Foundation, St Louis, MO (2017-18); Centre Georges Pompidou, Parijs, Tate Modern, Londen en Kiasma Museum of Contemporary Art, Helsinki (2015-16); Arab Museum of Modern Art, Doha (2014); Kunstmuseum St. Gallen, Zwitserland (2013); Fundació Joan Miró, Barcelona (2012); Beirut Art Centre (2010); Fondazione Querini Stampalia, Venetië (2009); Ullens Center for Contemporary Art, Beijing (2009); Museum of Contemporary Art Australia, Sydney (2005); Hamburger Kunsthalle, Hamburg, Magasin III, Stockholm en Kunstmuseum Bonn, Duitsland (alle 2004); Tate Britain, Londen (2000); Castello di Rivoli, Turijn (1999); Museum of Contemporary Art Chicago, getourd naar New Museum, New York (1997). 

Samenvatting: 

Kunsthal KAdE toont het oeuvre van Mona Hatoum in het voorjaar van 2025. De tentoonstelling toont werk uit de hele carrière van de kunstenaar: van haar performance en video’s uit de jaren 1980 tot recente sculpturen, installaties en werken op papier. In haar sculpturen en installaties transformeert Hatoum bekende, alledaagse voorwerpen zoals stoelen, kinderbedjes en keukengerei tot werken die vreemd, gevaarlijk of zelfs bedreigend lijken. Ze gebruikt gevonden materialen om delicate, krachtige sculpturen te creëren die de kijker uitdagen om hun veronderstellingen over het woord om hen heen in vraag te stellen en te heroverwegen. 
 
Mona Hatoum werd in 1952 geboren in een Palestijnse familie in Beiroet, Libanon en woont en werkt sinds 1975 in Londen.